Już w sytuacji gdy darowizna została dokonana na rzecz jednej osoby, odwołanie darowizny jest sprawą trudną i budzącą emocje. Czy w takim razie w ogóle możliwe jest odwołanie darowizny, gdy darowizna została uczyniona dla obojga małżonków i przedmiot darowizny wszedł do majątku wspólnego?
Z datą zawarcia małżeństwa powstaje wspólność ustawowa.
I chociaż zgodnie z treścią przepisu przedmiot darowizny stanowi co do zasady składnik majątku osobistego, to jednak darczyńca może postanowić inaczej. Wtedy przedmiot darowizny wejdzie do majątku wspólnego.
Czasami zdarza się tak, iż po stronie obdarowanych występują przesłanki, które dają podstawę do tego aby darowiznę odwołać. Dla ciekawych : podstawa prawna to art. 899 kodeksu cywilnego.
Ale wracając do tematu odwołania darowizny dla małżonków:
Jest takie całkiem “świeże” orzeczenie w tej kwestii:
Całkiem obszerne, ale warto przeczytać:
Odwołanie darowizny dla małżonków w orzecznictwie
W sytuacji gdy darowizna została dokonana na rzecz małżonków i przedmiot darowizny wszedł do ich majątku wspólnego, nie stoi to na przeszkodzie odwołania darowizny w stosunku do jednego małżonka, który okazał się rażąco niewdzięczny. W takim wypadku uważa się, że z chwilą skutecznego odwołania darowizny rzecz darowana przestała wchodzić do majątku wspólnego, a udział w niej małżonka, w stosunku do którego darowizna nie została odwołana staje się jego majątkiem odrębnym. W odwrotnej sytuacji, gdy przedmiot darowizny wchodził w skład majątku wspólnego darczyńców, przyjmuje się, że darowizna przedmiotu majątkowego objętego wspólnością ustawową dokonana przez oboje małżonków może być w razie rażącej niewdzięczności obdarowanego w stosunku do jednego z darczyńców skutecznie przez niego odwołana także wówczas, gdy darczyńcy nadal pozostają we wspólności ustawowej. Darczyńcy odwołującemu darowiznę w tych okolicznościach przysługuje legitymacja do wystąpienia z powództwem o zwrot przedmiotu darowizny w odpowiedniej części, co więcej, zwrócony udział wchodzi w takim przypadku do majątku odrębnego darczyńcy. W praktyce oznaczać to będzie możliwość domagania się zwrotu udziału 1/2 części do majątku osobistego. W obu analizowanych przypadkach odwołanie darowizny nie powoduje powrotu do stanu prawnego sprzed zawarcia umowy, gdyż następuje jego zmiana, polegająca na przesunięciu udziału do majątku osobistego.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 1 lutego 2018 r. sygn. akt I ACa 820/17
Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego
Okoliczność, że darowizna została dokonana na rzecz obojga małżonków i przedmiot darowizny wszedł do ich majątku wspólnego, nie stoi na przeszkodzie odwołania darowizny w stosunku do jednego tylko małżonka. W wypadku takim uważa się, że z chwilą skutecznego odwołania darowizny rzecz darowana przestała wchodzić do majątku wspólnego, a udział w niej małżonka, w stosunku do którego darowizna nie została odwołana, staje się jego majątkiem odrębnym. (Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 1969 r., sygn. akt III CZP 133/68)
W sytuacji, gdy przedmiot darowizny wszedł do majątku objętego wspólnością ustawową, odwołanie jej z powodu niewdzięczności (art. 898 § 1 k.c.) może być dokonane w stosunku do jednego z małżonków, także w stosunku do tego, który nie brał udziału w zawarciu umowy darowizny.
W razie odwołania darowizny w stosunku do jednego z małżonków rzecz darowana staje się przedmiotem współwłasności obojga małżonków w częściach równych, a darczyńca może żądać przeniesienia na niego udziału należącego do małżonka, w stosunku do którego darowiznę odwołał, gdyby zaś nie było to możliwe – zwrotu wartości tego udziału (art. 405 k.c.).
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 września 1979 r. sygn. akt :III CZP 15/79
I w końcu coś “świeżego”:
Sąd Najwyższy nie odstępuje od zasady prawnej wyrażonej w punkcie trzecim uchwały pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 28 września 1979 r., III CZP 15/79, o następującej treści:
“W razie odwołanie darowizny w stosunku do jednego z małżonków rzecz darowana staje się przedmiotem współwłasności obojga małżonków w częściach równych, a darczyńca może żądać przeniesienia na niego udziału należącego do małżonka, w stosunku do którego darowiznę odwołał, gdyby zaś nie było to możliwe – zwrotu wartości tego udziału (art. 405 k.c.).” Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 2016 r. sygn. akt III CZP 72/15.
Orzecznictwo jest więc dość jednoznaczne.
Tylko pamiętaj: każda sprawa jest inna.
I tak: muszą być spełnione ustawowe przesłanki – w szczególności musi wystąpić w treści przepisu “rażąca niewdzięczność”.
Nie pytaj, co dokładnie znaczy “rażąca niewdzięczność”
Nie ma przepisu, który dawałby odpowiedź na to pytanie.
Oczywiście, jak zwykle w takich sytuacjach, odpowiedzi trzeba szukać w orzecznictwie.
I jak zazwyczaj, orzecznictwo będzie tu zróżnicowane.
O tym jednak, jak sądy rozumieją tę “rażącą niewdzięczność” – w osobnym wpisie.
Nie chodzi tu o “jakąkolwiek niewdzięczność” . Musi ona zaistnieć w stopniu rażącym.
Wiem, pewnie jeszcze niewiele ci to mówi.
Ale… tak, domyślasz się pewnie, co teraz powiem: w sprawach sądowych bardzo ważne są dowody.
Niestety, same twoje twierdzenia to za mało.
Takie sprawy – “o odwołanie darowizny” należą do tych naprawdę trudnych.
Samo sformułowanie żądania pozwu już jest kwestią dość skomplikowaną.
W sprawie przed sądem wcale bowiem nie wnosimy o “odwołanie darowizny”
Jeśli chcesz przeczytać o tym, jak powinien być sformułowany pozew w takich sprawach, daj znać w komentarzach.
17.03.2020 @ 10:24
Dzien dobry .
Jestem w ogromnie trudnej sytuacji.gdy bylismy malzenstwem moi rodzice ofiarowali nam w darowiznie dom ktory byl ich dorobkiem zycia dla mnie i meza, abysmy sie nim i nimi opiekowali .maz nie dotrzymal umowy.skonczyl malzenstwo ,wyrok zapadl z jego winy a teraz zalozyl sprawe i zada pieniedzy za swoja czesc domu .
Jest dla nas to tak bolesne bo mieszkam w nim z naszymi dziecmi i rodzicami ktorym serce peka.czy to jest zachowanie moralne i etyczne ?jak odwolac ta darowizne?
Proszę o pomoc.
A. R.