ROZWÓD: KROK PO KROKU

Jakie mam doświadczenie, aby pisać o rozwodzie?

Jestem adwokatem. W swojej praktyce od ponad dziesięciu lat prowadzę także sprawy z zakresu prawa rodzinnego – w tym sprawy o rozwód.

Prowadziłam już wiele takich spraw.

Co dokładnie robię?

Opisywany temat jest trudny, ale staram się pisać prostym językiem.

Mam nadzieję, że mi się to udało.

Poszczególne wątki, które zostały poruszone w tym artykule rozwijam we wpisach na blogu. Zachęcam więc do regularnego zaglądania na blog.

Po latach prowadzenia spraw o rozwód przyjęłam jako motto słowa „rozwód nie musi być wojną”. Wiem, że to nie jest łatwe, ale wierzę, iż można rozwieść się w sposób umożliwiający zachowanie dobrych wspomnień.

Powtarzam też zawsze, iż rozwód rodziców nie powinien oznaczać rozwodu z dzieckiem.

Rozwód: jaki sąd będzie właściwy

Jak już wspomniałam: rozwód „daje” sąd – nie jest możliwe uzyskanie rozwodu w postępowaniu przed innym organem.

Zastanawiasz się, który sąd będzie właściwy do rozpoznania Twojej sprawy?

Właściwe w I instancji są sądy okręgowe.

Nie może jednak być to dowolnie przez Ciebie wybrany sąd.

Jeśli po faktycznym rozstaniu dalej mieszkacie w tym samym mieście, nie będzie problemu z ustaleniem właściwości sądu.

Nie zawsze jednak tak jest. Często bywa tak, iż po faktycznym rozstaniu jeden z małżonków wyprowadza się na przysłowiowy drugi koniec Polski.

O tym, który sąd będzie właściwy w takich sytuacjach, stanowi przepis kodeksu postępowania cywilnego. A z przepisu tego wynika, iż:

„Powództwo ze stosunku małżeństwa wytacza się wyłącznie przed sąd, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu.”

Bywa jednak i tak, iż skutkiem faktycznego rozstania każdy z małżonków wyprowadził się do innego miasta.

Kolejne zdania tego przepisu dotyczą takich właśnie sytuacji:

„Z braku takiej podstawy wyłącznie właściwy jest sąd miejsca zamieszkania strony pozwanej, a jeżeli i tej podstawy nie ma – sąd miejsca zamieszkania powoda.”

Jak już wspomniałam, aby sąd prowadził postępowanie, ktoś musi złożyć pozew.

Czy dla samego postępowania ma znaczenie, kto ten pozew złoży?

Co do zasady nie ma znaczenia. Sprawa i tak będzie się toczyć według tych samych reguł. Każda ze stron postępowania czyli właśnie mąż i żona może składać swoje wnioski dowodowe – czyli np. wnosić o przesłuchanie świadków.

Sąd i tak dopuści dowody wnioskowane przez obie strony – o ile nie zostaną zawnioskowane zbyt późno.

I obie strony sąd przesłucha. Jeśli sąd jakiegoś dowodu nie dopuści to raczej z innych względów.

Jednak – jak zwykle – diabeł tkwi w szczegółach.

Tylko powód – a więc ten kto pozew ten wniósł – może pozew cofnąć. Pozwany wystąpić z wnioskiem o cofnięcie pozwu już nie może.

To powód musi wnieść opłatę od pozwu.

No i jeszcze drobna kwestia proceduralna:

Inne są konsekwencje niestawiennictwa na pierwszą rozprawę powoda, a inne pozwanego. Niestawiennictwo powoda na pierwszą rozprawę skutkować będzie co do zasady zawieszeniem postępowania przez sąd.

Pozostaje też tzw. aspekt transgraniczny:

Jeśli np. mieszkasz z mężem czy żoną od dawna w innym kraju niż Polska, to może to być w Twoim przypadku istotne.

Jeśli spełnione są przesłanki, może tak być iż właściwe do rozpoznania sprawy będą sądy w dwóch państwach.

Oczywiście – nie może być tak, iż będą się toczyć równolegle dwa postępowania przed sądami w różnych krajach.

Jednak w takich sytuacjach to, kto pierwszy złoży pozew i w jakim sądzie może mieć już całkiem istotne znaczenie.

Jest jeszcze jeden aspekt:

Powód ma dowolną ilość czasu, aby przygotować się do wniesienia pozwu i zgromadzić dowody.

Pozwany będzie miał możliwość, aby wnieść odpowiedź na pozew i tam przedstawić swoje stanowisko. Tylko pozwany będzie już mieć na takie działanie dość krótki termin – konkretnie zakreślony przez sąd.

Przesłanki orzekania o rozwodzie czyli kiedy sąd może orzec rozwód

Zgodnie z treścią przepisu:

Jeśli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód.

Przepis posługuje się więc – jak widać – dość ogólnym sformułowaniem ”zupełny i trwały rozkład pożycia”.

Nie ma w kodeksie przepisu, który wymieniałby enumeratywnie sytuacje, w których rozwód jest dopuszczalny.

Właściwie nie ma w treści przepisu nawet przykładowych sytuacji, które tłumaczyłyby dość ogólne określenie „zupełny i trwały rozkład pożycia”).

Co więcej, żaden przepis nie stanowi, po jakim czasie od daty zawarcia małżeństwa można wystąpić z pozwem rozwód.

Każda sprawa jest indywidualnie rozpatrywana przez sąd.

W każdej sprawie sąd przeprowadza postępowanie dowodowe  a więc m.in. przesłuchuje świadków oraz same strony postępowania.

Odpowiedzi na pytanie, co dokładnie oznacza ten „rozkład pożycia” i kiedy można uznać, iż „rozkład” jest trwały należy więc szukać m.in. w orzecznictwie Sądu Najwyższego i Sądów Apelacyjnych.

To jedno z takich orzeczeń:

Rozkład pożycia jest trwały jeżeli ustały wszystkie więzi łączące małżonków, zupełny jeżeli więzi te ustały na tyle dawno, że wedle zasad doświadczenia życiowego powrót małżonków do wspólnego pożycia nie nastąpi.
(wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 12.03.2010 r.,sygn. akt I ACa 51/10)

Jak napisać pozew o rozwód?

Wiemy już, który sąd będzie właściwy. Teraz czas przejść do pozwu.

Aby sąd zajął się rozpoznawaniem sprawy, musi zostać wniesiony do sądu pozew o rozwód.

Pozew może wnieść do sądu każdy z małżonków.

Strona wnosząca pozew to strona powodowa.

Dobrze napisany pozew to bardzo istotna sprawa – nie tylko zresztą w sprawach o rozwód. Pozew to co do zasady pierwsze pismo wnoszone w danej sprawie, dlatego należy szczególnie zadbać o poprawne zredagowanie wszystkich wniosków.

Pozew o rozwód powinien więc zawierać:

• 1/ oznaczenie sądu, do którego jest skierowany
• 2/ imiona i nazwiska stron oraz adresy zamieszkania stron
  (powód podaje także swój numer PESEL)
• 3/ sprecyzowanie, jakiego dokładnie związku małżeńskiego sprawa dotyczy (gdzie i kiedy zawartego)
• 4/ oznaczenie rodzaju pisma (czyli właśnie wskazanie, że to pozew o rozwód)
• 5/ określenie żądania pozwu – czyli:
  – wskazanie jakiego rozstrzygnięcia w przedmiocie winy oczekujesz a więc czy wnosisz o orzeczenie rozwodu  bez orzekania o winie czy też  z winy strony pozwanej.

Pamiętaj, dobrze napisany pozew o rozwód to ważna kwestia.

Stosownie do okoliczności w pozwie o rozwód zamieszcza się też wnioski odnoszące się do innych kwestii, o których rozstrzyga sąd w sprawie o rozwód, a więc dotyczących:

1. władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi stron
2. kontaktów z małoletnimi dziećmi stron
3. zasądzenia alimentów na rzecz dzieci – od drugiego z rodziców
4. ewentualnie: o zasądzenie alimentów od małżonka pozwanego na rzecz wnoszącego pozew

Takie wnioski (a-c) w pozwie zamieszcza się, gdy małżonkowie mają wspólne małoletnie dzieci.

Wspólne małoletnie dzieci – czyli: takie rozstrzygnięcia nie dotyczą sytuacji gdy małżonkowie wychowują dziecko jednego z nich.

5. sposobu korzystania ze wspólnego mieszkania przez czas wspólnego zamieszkiwania w nim małżonków po orzeczeniu rozwodu
   – to z kolei gdy małżonkowie dalej mieszkają wspólnie.

Ewentualnie, jeśli spełnione są przesłanki, można w pozwie o rozwód zamieścić także wnioski o :

• eksmisję małżonka ze wspólnie zajmowanego mieszkania
• podział majątku wspólnego

(choć tu trzeba wspomnieć, iż podział majątku w sprawie o rozwód to wyjątkowa sytuacja – możliwy jest tylko gdy małżonkowie są zgodni we wszystkich kwestiach)

• 6/ przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądania pozwu
• 7/ wskazanie dowodów na poparcie przytoczonych okoliczności
• 8/ podpis strony wnoszącej pozew (ewentualnie pełnomocnika strony)
• 9/ wymienienie załączników

Ponadto w pozwie o rozwód można również zawrzeć wnioski:

o zabezpieczenie powództwa – co w sprawie o rozwód w szczególności dotyczy alimentów oraz kontaktów z małoletnim dzieckiem stron.

W pozwie można też zamieścić tak zwane wnioski służące do przygotowania rozprawy, a w szczególności o:

zażądanie przez sąd złożenia dowodów – np. dokumentów – przez osoby trzecie

Czasem po prostu powód sam pewnymi dowodami nie dysponuje i we własnym zakresie nie może ich uzyskać, ma natomiast wiedzę, kto te dokumenty posiada – i dlatego wnosi się już w pozwie, aby to sąd tych dokumentów zażądał.

 Tak samo sytuacji gdy dzieci są dorosłe, bądź małżonkowie wspólnych dzieci nie mieli w ogóle, nie zamieszcza się w pozwie wniosków o przyznanie władzy rodzicielskiej czy też o ustalenie kontaktów z małoletnimi dziećmi.

I w końcu ostatnia kwestia dotycząca pisania pozwu:

Napisz w pozwie, czy strony uczestniczyły w postępowaniu mediacyjnym, a  jeśli nie to dlaczego.

Spokojnie, nie ma obowiązku przedsądowej mediacji. Po prostu napisz w pozwie czy takie postępowanie miało miejsce.

Całkiem tego sporo, prawda?

Wymogów formalnych jest wiele – a i tak dochodzą nowe.

Jakie dokumenty należy dołączyć do pozwu?

Sam tylko pozew to jeszcze nie wszystko, co składasz w sądzie.

W każdej sytuacji potrzebny będzie odpis aktu małżeństwa.

(może być skrócony odpis)

Musi być on aktualny tzn. taki sprzed kilku lat raczej nie zda egzaminu.

Spokojnie – odpis aktu małżeństwa możesz uzyskać w Urzędzie Stanu Cywilnego (koszt nie jest wysoki, opłata wynosi 22 zł.)

Jeśli macie wspólne małoletnie dzieci:

Potrzebne będą odpisy aktów urodzenia dzieci.

Jeśli nie dysponujesz takimi dokumentami – jest możliwość ich uzyskania w USC.

Odpisy aktów stanu cywilnego to ważna sprawa, ale czy to już wszystko?

porozumienie rodzicielskie

Jeśli macie wspólne małoletnie dzieci i chcecie, aby władza rodzicielska była pozostawiona obu stronom oraz jesteście w stanie porozumieć się w kwestiach dotyczących wychowania wspólnych dzieci:

bardzo przydatne będzie porozumienie rodzicielskie.

Jest to taki dokument, w którym spisujecie dokładnie zasady opieki nad dzieckiem po rozwodzie.

Określacie m.in. jak będą wyglądać spotkania dziecka z rodzicem z którym dziecko nie będzie mieszkać na co dzień, jak to będzie wyglądać w czasie wakacji, ferii, Świąt i innych okazji.

Generalnie możecie w takim porozumieniu zawrzeć wiele punktów dotyczących opieki nad dzieckiem po rozwodzie; z reguły im dziecko młodsze, tym bardziej szczegółowe porozumienie.

Takie porozumienie możecie przygotować sami, ale może też pomóc w tym doświadczony adwokat.

dowody

A jeśli nie ma między Wami porozumienia co do kwestii dotyczących wspólnych dzieci?

W takiej sytuacji prawdopodobnie trzeba będzie przeprowadzić postępowanie dowodowe.

Oznacza to, iż do pozwu trzeba będzie dołączyć dokumenty, które będą stanowić potwierdzenie Twojego stanowiska. Mogą być to np. zdjęcia czy wydruki maili.

Jeśli wnosisz w pozwie o zasądzenie alimentów na dziecko – konieczne będzie postępowanie dowodowe także w tym zakresie. Tu najczęściej przydają się faktury czy potwierdzenia przelewów.

Oczywiście – jeśli w pozwie domagasz się orzeczenia winy małżonka, konieczne jest także postępowanie dowodowe w tym zakresie. W zależności od sytuacji takimi dowodami mogą być np. zdjęcia czy nawet wydruki maili.

Dobrym dowodem – na potwierdzenie zdrady małżonka będzie raport detektywa.

Żaden przepis nie zawiera listy możliwych dowodów. Pamiętaj, iż to Ty jako strona musisz udowodnić swoje twierdzenia.

Pamiętaj też, aby pozew (wraz z załącznikami) złożyć w dwóch egzemplarzach.

Orzekanie o winie w sprawie o rozwód

Rozwód bez orzekania o winie

Zwany też czasami „rozwodem za porozumieniem”.

Jeśli wnosisz pozew o rozwód: musisz w jego treści podać, czy domagasz się rozwodu z orzeczeniem o winie, czy też bez orzekania o winie.

Zastanów się w pierwszej kolejności, czy rozwód bez orzekania o winie nie będzie dobry rozwiązaniem.

Dużą zaletą rozwodu bez orzekania o winie jest dość krótki czas trwania całej sprawy.

Bardzo możliwe, iż wyrok zapadnie już po pierwszej rozprawie.

Druga bardzo poważna zaleta: postępowanie dowodowe będzie znacząco ograniczone, nie będzie konieczności angażowania członków rodziny, znajomych i sąsiadów.

Sąd może jednak orzec rozwód bez orzekania o winie wtedy, gdy oboje małżonkowie są co do tego zgodni.

Rozwód z orzekaniem o winie

Jeśli choć jeden z małżonków chce orzekania o winie, to sąd będzie zobowiązany aby o tej winie rozstrzygać.

To sprawy trudne i najczęściej trwają dość długo.

Długo może oznaczać nawet… parę lat.

Najczęstsze sytuacje, gdy sąd orzeka o winie jednego z małżonków to: zdrada, przemoc, nałogi. I pisząc słowo “przemoc” nie mam na myśli tylko przemocy fizycznej. Przemocą może być też przemoc psychiczna czy ekonomiczna.

Czy wiesz jakie są konsekwencje orzeczenia przez sąd winy jednej ze stron?

odpowiedź to: alimenty. A konkretnie różne przesłanki jeśli chodzi o możliwość domagania się alimentów między (byłymi) małżonkami.

Tak – między byłymi małżonkami, nie mówimy tu o alimentach na dzieci.

Orzeczenie o winie nie przekłada się z automatu na kwestie dotyczące wspólnych dzieci czy majątku. 

Pamiętaj tylko, że swoje twierdzenia trzeba przed sądem udowodnić.

Co oznacza: nie wystarcza powoływać się na okoliczność  np. zdrady współmałżonka, trzeba jeszcze tę okoliczność wykazać. I to właśnie ze względu na postępowanie dowodowe takie sprawy trwają bardzo długo.

Pamiętaj jeszcze o jednej kwestii: jeśli macie wspólne dzieci, taka walka o winę niestety często prowadzi do pogorszenia relacji z dziećmi.

Wina obustronna

Sąd w sprawie o rozwód orzeka także o tym, który z małżonków ponosi winę za rozpad związku.

Sąd – po przeprowadzeniu postępowania dowodowego – może też dojść do przekonania, że winne są obie strony. Tak zdarza się całkiem często.

Jednak nigdy w żadnym wyroku rozwodowym nie znajdzie się zapis, iż strony ponoszą winę po 50%… (a nawet, iż mąż jest winny w 75%, a żona w 25%, ewentualnie na odwrót).

Nie ma w przepisach żadnej podstawy, aby sąd mógł przypisać każdej ze stron „procentowy” udział w rozkładzie pożycia.

W orzecznictwie jednoznacznie przyjmuje się, iż nie można rozróżnić większej i mniejszej winy.

Zobacz jedno z takich orzeczeń:

Orzeczenie rozwodu z winy obu stron oznacza, że nie można rozróżnić winy większej i winy mniejszej. Małżonek, który zawinił jedną z wielu (kilku) przyczyn rozkładu pożycia, musi być uznany za współwinnego, chociażby drugi małżonek dopuścił się wielu i to cięższych przewinień. Niedopuszczalna jest bowiem kompensata wzajemnych przewinień.
(wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu, sygn. akt I ACa 1422/03).

Może więc całkiem dobrym pomysłem będzie rozwód bez orzekania o winie?

Wina a alimenty na małżonka

Czy jest możliwe, aby płacić alimenty na żonę, jak był rozwód bez winy?

I czy jest możliwe, aby płacić alimenty na „byłą” do końca życia? 

Wiem, temat trudny i budzący kontrowersje.

Jak stanowi przepis:

Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.

I dalej:

Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.

Obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednakże gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni.

To przepis kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Jak więc widzisz: konsekwencją orzeczenia winy jednego z małżonków może być konieczność płacenia alimentów na rzecz małżonka „niewinnego” bez ograniczeń czasowych.

Tylko: jak w każdym postępowaniu powód – a więc ten, kto wnosi pozew do sądu – musi swoje twierdzenia wykazać.

A to, iż ktoś ma możliwość domagania się czegoś przed sądem, nie oznacza jeszcze iż sąd jego żądania uwzględni.

Tematu alimentów na byłego małżonka i oczywiście alimentów na dzieci dotyczy wiele wpisów na blogu.

Jeśli jednak już mówimy o orzekaniu o winie, to jedno z najczęściej zadawanych pytań brzmi:

Czy w przypadku zdrady sąd zawsze orzeknie o winie zdradzającego?

To właśnie  jedno z tych pytań, z którymi bardzo często mam do czynienia.

Zdrada to bardzo poważna podstawa, aby sąd przyjął, iż zdradzający małżonek ponosi winę za rozkład pożycia.

Jednak nic tu nie działa z automatu.

Pomijając oczywiście fakt, iż małżonek, który twierdzi, że został zdradzony musi przedstawić sądowi dowody na poparcie swoich twierdzeń, sąd będzie prawdopodobnie szczegółowo analizował całą sytuację i wszystkie okoliczności, które doprowadziły do rozkładu pożycia małżeńskiego.

Zobacz co stanowi orzecznictwo Sądu Najwyższego:

Udowodnione naruszenie przez jednego z małżonków obowiązku wierności małżeńskiej nie może usprawiedliwiać pominięcia oceny innych zdarzeń, które mogą okazać się istotne przy orzekaniu o winie, decydującej w okolicznościach sprawy o dopuszczalności rozwodu w świetle art. 56 § 3 k.r.o. Zasady doświadczenia życiowego wskazują bowiem, że w małżeństwie nawet ciężkie przewinienia bywają wybaczane, a pojęcie pożycia małżeńskiego zawiera wiele wątków faktycznych i stanowi raczej proces niż stan niezmienny.
(wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15.09.1999 r., sygn. akt III CKN 344/98)

Zaskoczony?

Zgadza się – słowo „zawsze” nie jest najwłaściwsze, gdy mowa o rozstrzygnięciach spraw przez sąd.

Dowody w sprawie o rozwód

W sprawach o rozwód, tak jak w innych sprawach cywilnych ważne są dowody.

Żaden przepis nie zawiera listy tego, co może być dowodem.

Dużo zależy od tego, co chcesz wykazać w danym postępowaniu.

Świadkowie w sprawie o rozwód

To istotny dowód, świadkowie zeznają w większości spraw o rozwód – zwłaszcza gdy dochodzi do orzekania o winie, czy też gdy sąd orzeka o kontaktach z małoletnim dzieckiem.

Wiesz, kto może być świadkiem? Sąsiedzi, koleżanki z pracy, siostra, a może teściowa? Jak najbardziej – to Ty decydujesz, kogo zawnioskujesz jako świadka. Pamiętaj tylko aby podać dokładny adres tej osoby, tak aby sąd mógł ją wezwać w charakterze świadka.

A czy mogą zeznawać dzieci rozwodzących się stron?

Właściwie tak – z uwzględnieniem tego przepisu:

„Małoletni, którzy nie ukończyli lat trzynastu, a zstępni stron, którzy nie ukończyli lat siedemnastu, nie mogą być przesłuchiwani w charakterze świadków.”

Czy to jednak dobry pomysł, aby wnioskować w charakterze świadka nawet bardzo już dorosłe dziecko? Ja uważam, że nie. Jeśli tylko możliwe jest wykazanie swoich twierdzeń w inny sposób, spróbuj to zrobić.

I jeszcze jedna kwestia, jeśli chodzi o świadków.

Myślałeś, iż „im więcej świadków, tym lepiej”?

Jeśli tak myślałeś: zapewniam Cię, że wcale tak nie jest.

O czym jeszcze orzeka sąd w wyroku rozwodowym?

Orzekając rozwód sąd orzeka, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia.

Znowu zobacz, co stanowi przepis:

W wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka.

Sąd uwzględnia pisemne porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka.

Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia.

W braku porozumienia, o którym mowa w § 1, sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie.

Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia.

Czyli: jeśli małżonkowie mają wspólne małoletnie dzieci sąd orzeka o kwestiach dotyczących tych wspólnych dzieci, takich jak władza rodzicielska, kontakty z dziećmi czy alimenty na dzieci.

Ale to jeszcze nie wszystko:

Jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd w wyroku rozwodowym orzeka także o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków.

W wypadkach wyjątkowych, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, sąd może nakazać jego eksmisję na żądanie drugiego małżonka.

Na zgodny wniosek stron sąd może w wyroku orzekającym rozwód orzec również o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego, o ile podział bądź jego przyznanie jednemu z małżonków są możliwe.

I jeszcze coś:

Na wniosek jednego z małżonków sąd może w wyroku orzekającym rozwód dokonać podziału majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu.

Podział majątku w sprawie o rozwód nie zdarza się często, ale jeśli jesteście zgodni we wszystkich kwestiach – może być to dobrym pomysłem.

Oczywiście zawsze jest też opcja, aby podzielić wspólny majątek nie w postępowaniu sądowym, ale w formie umowy. Jeśli w skład wspólnego majątku wchodzi nieruchomość: umowa musi mieć formę aktu notarialnego.

 Czy sąd może „nie dać” rozwodu?

Mówiąc bardziej prawniczym językiem: „czy sąd może oddalić powództwo?”

Może trudno jest Ci sobie to wyobrazić gdy wnosisz pozew, ale… to możliwe.

Jak stanowi przepis:

„mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.”

Ponadto:

„Rozwód nie jest również dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego”.

Nie, żaden przepis nie precyzuje na czym polega na sprzeczność z zasadami współżycia społecznego. Odpowiedzi trzeba szukać w orzecznictwie.

Może zapytasz, jak często zdarza się tak, iż sąd faktycznie nie daje tego rozwodu? Nie są to  częste sytuacje, ale zdarza się iż sąd oddali powództwo, czyli tego rozwodu nie da.

O możliwości oddalenia powództwa o rozwód przez sąd pisałam bardziej szczegółowo w tym artykule.

Do kiedy trwa małżeństwo?

Może będziesz zaskoczony, ale dopiero uprawomocnienie się wyroku rozwodowego skutkuje definitywnym rozwiązaniem małżeństwa.

Samo wniesienie pozwu do sądu jeszcze nic nie zmienia.

Ogłoszenie wyroku przez sąd I instancji też jeszcze nie powoduje formalnego zakończenia małżeństwa.

Od wyroku sądu I instancji można wnieść apelację, a postępowanie apelacyjne może trwać wiele miesięcy, a nawet cały rok (tak, terminy rozpraw w niektórych sądach mogą być naprawdę odległe)

Czy ma to jakieś znaczenie praktyczne?

Oczywiście!

Choćby takie, iż małżonek jest spadkobiercą ustawowym.

Czyli: jeśli nie napiszesz testamentu, niestety jest opcja – i to całkiem poważna – iż będzie po Tobie dziedziczyć.

Tak, masz rację, jest jeszcze choćby kwestia domniemanie ojcostwa, co ma spore znaczenie gdy kobieta jest już w nowym związku.

Myślisz, że to wszystko?

No to jeszcze nie wszystko?

Macie wspólność ustawową i chciałbyś np. kupić teraz mieszkanie tylko dla siebie? Niestety może nie być to możliwe.

Sam widzisz: konsekwencji pozostawania w małżeństwie jest naprawdę sporo.

Powrót do poprzedniego nazwiska po rozwodzie

Zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego:

„w ciągu trzech miesięcy od chwili uprawomocnienia się wyroku w sprawie rozwodowej małżonek rozwiedziony, który wskutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, może przez oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa.”

Decyzja o powrocie do noszonego wcześniej nazwiska należy tylko do tego małżonka, który zmienił nazwisko w związku z zawarciem małżeństwa.

Zgodnie z prawem to nie tylko żona może przyjąć nazwisko męża lub połączyć je z dotychczasowym, lecz także mąż może po ślubie przyjąć nazwisko żony lub połączyć dotychczasowe z nazwiskiem żony.

Nie są to może sytuacje bardzo częste, choć spotkałam się już w praktyce z takim rozwiązaniem.

Żaden przepis nie przewiduje możliwości „przymuszenia” byłej żony (ewentualnie męża) do powrotu do poprzedniego nazwiska.

Sąd w wyroku rozwodowym rozstrzyga o wielu istotnych kwestiach, jednak nie należy do nich rozstrzygnięcie w zakresie nazwiska małżonków.

By powrócić do poprzedniego nazwiska należy przed upływem trzech miesięcy od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego złożyć przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego stosowne oświadczenie.

Kwestie procesowe w sprawie o rozwód

Pozew należy złożyć w Sądzie w dwóch egzemplarzach, tak aby odpis pozwu Sąd mógł doręczyć stronie pozwanej.

Pozwany z kolei powinien wnieść do Sądu odpowiedź na pozew, przedstawiając swoje stanowisko w sprawie. Sąd doręczając odpis pozwu zobowiązuje pozwanego aby wniósł odpowiedź na pozew i zakreśla termin aby to zrobić.

W obecnym stanie prawnym pamiętać należy, aby w pozwie (odpowiedzi na pozew) zgłosić wszystkie możliwe do zgłoszenia na tym etapie sprawy dowody.

Postępowanie w sprawach o rozwód pod pewnymi względami przebiega nieco inaczej niż w innych sprawach cywilnych.

Posiedzenia odbywają się przy drzwiach zamkniętych, a więc bez udziału publiczności, chyba że obie strony żądają publicznego rozpoznania sprawy, a sąd uzna, że jawność nie zagraża moralności.

Jeżeli strona wezwana do osobistego stawiennictwa nie stawi się bez usprawiedliwionych powodów na posiedzenie, sąd może skazać ją na grzywnę według przepisów o karach za niestawiennictwo świadka, nie może jednak nakazać przymusowego sprowadzenia jej do sądu.

Małoletni, którzy nie ukończyli lat trzynastu, a zstępni stron, którzy nie ukończyli lat siedemnastu, nie mogą być przesłuchiwani w charakterze świadków.

W sprawie o rozwód  nie można oprzeć rozstrzygnięcia wyłącznie na uznaniu powództwa lub przyznaniu okoliczności faktycznych.

Zgodnie z przepisami procedury cywilnej w każdej sprawie o rozwód lub o separację sąd zarządza przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron.

Sąd może zarządzić przeprowadzenie przez wyznaczoną osobę wywiadu środowiskowego w celu ustalenia warunków, w których żyją i wychowują się dzieci stron.

Jakie są koszty w sprawie o rozwód?

Opłata sądowa, która trzeba zapłacić wnosząc pozew to 600,-zł.

Obecnie nie ma już w obiegu papierowych znaków opłaty sądowej – tak jak to było kiedyś.

Najlepiej wpłacić tę kwotę na rachunek bankowy sądu.

Opłata jest stała i to niezależnie od tego, czy działasz w procesie sam, czy też reprezentuje Cię pełnomocnik.

Jeśli kwota ta jest dla Ciebie zbyt wysoka – rozważ złożenie wniosku o zwolnienie od kosztów postępowania.

Dalszą kwestią jest wynagrodzenie pełnomocnika – jeśli chcesz, aby pełnomocnik reprezentował Cię w tym postępowaniu.

Wysokość tego wynagrodzenia jest ustalana z klientem w umowie i zależy np. od stopnia złożoności sprawy.

Czyli: sprawy o rozwód z orzekaniem o winie wiążą się z koniecznością ponoszenia znacznie wyższych kosztów.

Innym jeszcze wydatkiem w sprawie o rozwód  mogą być koszty sporządzenia opinii przez biegłego sądowego – np. biegłego psychologa (to w sytuacji gdy macie wspólne małoletnie dzieci i sporne stają się kwestie dotyczące władzy rodzicielskiej i kontaktów z dzieckiem).

Sprawa o rozwód w sądzie – jak długo to potrwa?

Cóż, jedyna odpowiedź na to pytanie brzmi: „to zależy”.

Jeśli mówimy o rozwodzie bez orzekania o winie, może być całkiem szybko – wyrok może zostać ogłoszony nawet po jednej rozprawie.

Na wyznaczenie terminu pierwszej rozprawy zazwyczaj czeka się kilka miesięcy, choć w niektórych sądach w dużych miastach może to być nawet rok.

Ważna kwestia to właściwie sformułowany pozew bez braków formalnych. Jeśli pozew takie braki zawiera: sąd musi wezwać do ich uzupełnienia, a to oczywiście trwa.

W sytuacji, gdy dochodzi do orzekania o winie, albo gdy kwestią sporną staje się władza rodzicielska i kontakty z dzieckiem to raczej szybko nie będzie.

W takich sytuacjach konieczne jest przeprowadzenie postępowania dowodowego – dowodów z zeznań świadków, opinii psychologów i wielu innych dowodów. A to trwa! Jeśli świadków jest wielu, może być konieczne wyznaczenie nawet 4 czy 5 rozpraw, a na każdą rozprawę trzeba czekać zazwyczaj kilka miesięcy.

Od wyroku Sądu I instancji każda ze stron może wnieść apelację.

Postępowanie w obu instancjach może więc “ciągnąć się” latami.

Jakie są skutki orzeczenia rozwodu przez sąd?

Wiadomo, zakończenie małżeństwa. To jasne. A poza tym?

Bardzo ważne kwestie to :

• 1/ z mocy prawa ustaje wspólność ustawowa
• 2/ jak już ta wspólność ustawowa ustanie możecie przeprowadzić podział wspólnego majątku

Jeśli uda Wam się porozumieć – możliwy będzie podział umowny; jeśli do porozumienia jednak nie dojdziecie – niestety trzeba będzie wnieść kolejną sprawę do sądu.

• 3/ nie dziedziczycie już po sobie z mocy ustawy – były małżonek nie jest spadkobiercą ustawowym.

To oczywiście jeszcze nie wszystko:

Na przykład wyrok rozwodowy może być podstawą wpisu w księdze wieczystej należącej do was nieruchomości.

W końcu: po prawomocnym zakończeniu sprawy o rozwód jesteś osobą stanu wolnego i możesz zawrzeć kolejny związek małżeński.

I jeszcze – jak zostało to już wspomniane powyżej:

Małżonek, który zmienił nazwisko w związku z zawarciem małżeństwa, może powrócić do nazwiska, które nosił wcześniej.

Pamiętaj tylko – małżeństwem jesteście aż do czasu, gdy uprawomocni się wyrok sądu w sprawie rozwodowej.

I jeszcze na koniec:

Przepisy często się zmieniają. To jeden z powodów, dla których zawsze zachęcam do kontaktu z doświadczonym prawnikiem przed wniesieniem pozwu do sądu.

Wszystkie kwestie dotyczące rozwodu są już jasne?

W takim razie przechodzimy do podziału majątku.

Masz pytania?

Chcesz skonsultować swoją sprawę?

Adres mailowy i telefon do kancelarii znajdziesz dokładnie w tym miejscu.